Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мониторингі нәтижелері бойынша аналитикалық анықтама

Атырау облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті (бұдан әрі-Департамент) «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-шараларды нығайту» туралы нұсқауды орындау мақсатында, Департамент бұйрығымен (04.05.2016ж. №185) сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтарды жасауға ықпал ететін дискрециялық өкілеттіктер мен нормаларды анықтауда ішкі талдау жүргізетін жұмыс тобы бекітілді.

Жұмыс тобының құрамына Атырау облысы бойынша МКД-і басшысының орынбасарлары мен тиісті құрылымдық және қызметтік басқармалардың басшылары қосылды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг Департаменттің жұмыс тобымен тұрақты түрде жүзеге асады, бұның бастамашысы болып жеке және заңды тұлғалардың, үкіметтік емес және халықаралық ұйымдардың өтініштері табылады, сонымен қатар әлеуметтік сауалнамалардың мәліметтеріне және бұқаралық ақпараттар құралындағы басылымдарына, нормативті-құқықтық актілерді қолдану тәжірибесіне, қызмет тексерулердің қорытындысына, тәртіптік тәжірибелерге қатысты мемлекеттік кірістер органдарына келіп түскен прокурорлық қадағалау актілері мен сот шешімдері, тиісті құрылымдық бөлімшелеріне қатысты мемлекеттік органдардың тексеріс қорытындылары, құрылымдық бөлімшелердің қызметін қозғайтын нормативті-құқықтық актілері және тағыда басқа алынған ақпарат көздері кіреді.

22.06.2016 жылы Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет істер жөніндегі Министрінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы №18 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік кірістер органдарының сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізу туралы ережесінің 13 тармағын жүзеге асыру мақсатында, Департаменттің Ішкі қауіпсіздігін басқармасы 2016 жылдың 04 мамырында Департаменттің №185 бұйрығымен құрылған сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізу бойынша жұмыс тобымен бірлесіп (бұдан әрі - Жұмыс тобы), сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мониторингі негізінде 2010 жылғы 30 маусымдағы «Кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Кедендік кодекс) 126-бабына қатысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізді.

Сыбайлас жемқорлық іс-қимыл жасауға және шешім қабылдау мүмкіндіктер беретін, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің бар екендігі анықтау.

         Кедендік кодекстің 126 бабының 2 тармағына сәйкес, егер осы Кодексте және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында өзгеше көзделмесе, импорттық кеден баждарын есептеу мақсатында Кеден Одағының Бірыңғай кедендік тарифімен (бұдан әрі - БКТ) орнатылған мөлшерлемелер қолданылатындығы көрсетілген.

         Еуропалық экономикалық комиссиясының (ЕЭК) шешімімен, Кеден Одағының сыртқы экономикалық қатысушылар номенклатурсының БКТ-не, бірыңғай кедендік тарифтердің мөлшерлемелері бекітілді.

         Аталған тарифте кедендік баж төлемдері, тауарлардың барлық тауарлық бағыттарында немесе бір тауарлық тобында көзделмеген, кедендік тарифтердің импорттық баж төлемдерінің мөлшері мен өлшемдері әр түрлі.

         Тауарлық декларацияларды (бұдан әрі - ТД) кедендік рәсімдеуден өткезген кезде, лауазымды тұлғалар ТД бірге ұсынылған құжаттарды қарастыруда біп-бірдей тауарларды ЕАЭО СЭҚ ТН-ның түрлі тауарлық субпозициясына жіктелініп, ондағы кедендік төлемдердің әр түрлі мөлшерлері қарастырылып, тауарларды жіктеуде бұрыс мәліметтерге және мемлекет бюджетіне кедендік төлемдердің түспеуіне алып келуі мүмкін жағдайлар орын тапуып, осы орайда сыбайлас жемқорлықтың іс-қимылдары пайда болуда.

         Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар мен қылмыстарды жасауға  ықпал ететін, анықталған сыбайлас жемқорлық тәуекелдері, дискрециялық  өкілеттіктері мен нормалары бойынша ұсыныстар.

         Жұмыс тобы бір ауыздан Кедендік тарифте ЕАЭО БКТ-нің бірыңғай кедендік өлшемдерін әзірлеуге және бекітуге ұсыныс жасады, орындау мерзімін - 2016 жылдың соңына дейін белгілей отыра.

29.07.2016 жылы Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы «ҚР кедендік іс туралы» Кодексінің (Кедендік кодекс) 325 бабына сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг негізінде жемқорлық тәуекеліне  ішкі талдау жүргізілді.

Сыбайлас жемқорлық іс-қимыл жасауға және шешім қабылдау мүмкіндіктер беретін, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің бар екендігі анықтау.

Кедендік органдарының мемлекеттік қызмет көрсетулерінің бірі, ол халықаралық тасымалдау көлік құралдарына кедендік пломбалар мен мөрлер салынған тауарларды тасымалдауға рұқсат беру туралы куәлік беру болып табылады. Халықаралық тасымалдау көлік құралдары жеке тұрғыда тасымалданатын кедендік пломбалар мен мөрлер салынған тауарларды, оның меншік иесі немесе оның иесі, автокөлік құралын, тіркемесін, жартылай тіркемесін бос күйінде көрсетеді. Көп жағдайда меншік иесі немесе көлік құралының иесі өтініш бергеннен кейін, көлік құралын жолда жүр деп сілтеме жасап, көрсетуге оны қамтамасыз етпейді. Алдынала өтініш берілген деп.

Кеден кодексінің 325 бабына сәйкес, халықаралық тасымалдау көлік құралын тауарларды кедендік пломбалар мен мөрлер салынып тасымалдауға жіберу туралы куәлікті кеден органы мүдделі тұлғаның өтініші бойынша көрсетілген өтінішті алған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей беріліп, өтініштерді қарау мерзімінің ұлғайуына, яғни Қазақстан Республикасы Кодексінің 325 бабының бұзылуына әкеліп соғады.

         Кеден органдары халықаралық тасымалдау көлік құралын тауарларды кедендік пломбалар мен мөрлер салынып тасымалдауға жіберу туралы куәлікті беруден де бас тарта алмайды, себебі Кодекстің 325 бабының 1 тармағының талаптарында көлік құралдарының ұсынылмағандығы үшін куәлікті беруден бас тарту көрсетілмеген, бұл МКД қызметкерлерін жазаға тартуға әкелуі мүмкін.

         Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар мен қылмыстарды жасауға  ықпал ететін, анықталған сыбайлас жемқорлық тәуекелдері, дискрециялық  өкілеттіктері мен нормалары бойынша ұсыныстар.

         Жұмыс тобы Кодекстің 325 бабына, өтінішті қарастыру мерзімін ұзартуды немесе сұранымда «көлік құралдарын ұсынылмағандықтан бас тартылғандығын» көрсетуді қарастыруды бір ауыздан енгізуді ұсынды.

Атырау облысы бойынша

Мемлекеттік кірістер департаменті