Еуразиялық экономикалық комиссия Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) мемлекеттерімен бірлесіп әзірлеген 2019 жылғы 20 желтоқсандағы Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісім 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енді.

Осы Келісімнің негізгі мақсаты-жұмысқа орналастырушы мемлекеттің азаматтары сияқты шарттарда еңбекшілердің зейнетақы құқықтарын қалыптастыру, сақтау және іске асыру. Келісімге сәйкес ЕАЭО-ға мүше басқа мемлекеттің аумағында еңбек немесе өзге де қызметті жүзеге асыру арқылы зейнетақы құқықтары қалыптастырылатын не қалыптастырылған Қазақстан, Ресей Федерациясы, Қырғызстан, Армения және Беларусь азаматтары еңбекшілер болып табылады.

Келісім одақтың бір елінен екінші еліне зейнетақыны экспорттау тәртібі мен тетігін айқындайды, зейнетақы алу құқығын айқындау үшін ЕАЭО мемлекеттеріндегі жұмыс өтілін жинақтауды көздейді. Сонымен бірге, еңбекшілерді медициналық куәландыру, оның ішінде мүгедектігі бойынша зейнетақы тағайындау кезінде сырттай медициналық куәландыру мәселесі реттелді, сондай-ақ Келісім күшіне енгенге дейін және одан кейінгі жұмыс кезеңдері үшін зейнетақы тағайындау және төлеу тәртібін айқындайтын өтпелі ережелер бекітілді.

ЕАЭО-ға мүше әрбір мемлекет еңбек етушіге зейнетақының жұмыс кезеңіне және жұмысқа орналасқан елдегі зейнетақы жарналарының аударымдарына барабар бөлігін төлейтінін ескере отырып, 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап еңбекшілер ЕАЭО-ға мүше мемлекеттерде жұмыс берушілермен еңбек қатынастарын ресми ресімдеуі, яғни міндетті түрде еңбек немесе азаматтық-құқықтық шарттарды уақтылы жасасуы қажет. Бұл ретте, келісімге сәйкес жинақтаушы зейнетақыны, сондай-ақ мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша еңбек (сақтандыру) зейнетақыларын қоспағанда, зейнетақы алу құқығы заңнамаға сәйкес еңбеккер зейнетақы тағайындауға үміткер мүше мемлекеттің аумағында сатып алынған (Келісім күшіне енгеннен кейін) кемінде 12 толық ай жұмыс өтілі болған кезде туындайтынын атап өткен жөн.

 Қазақстанда келісімді іске асыру жөніндегі құзыретті орган БЖЗҚ болып табылады, оған еңбекшілер қажетті консультация алу үшін, ал кейіннен құқықты қалыптастыру кезінде - өздері еңбек қызметін жүзеге асырған және жұмыс істеген кезеңдері үшін зейнетақы алуға құқығы бар мүше мемлекеттердің құзыретті органдарына жіберу үшін құжаттармен жүгіне алады. Қазақстанда келісім еңбекшілердің БЖЗҚ-ға зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі құқықтық қатынастарға қолданылады және тиісінше, ЕАЭО елдерінің еңбекшілері БЖЗҚ-ға зейнетақы жинақтарын қалыптастырған жағдайда, оларды еңбекшілерден алу құқығы Қазақстан заңнамасына сәйкес туындайды:

- зейнеткерлік жасқа толған кезде;

- егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, 1-ші және 2-ші топтардағы мүгедектік белгіленген кезде;

 - БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар ЕАЭО елінің азаматы-еңбекші қайтыс болған жағдайда, оларды біржолғы алу құқығы БЖЗҚ-ға Қазақстанның заңнамасында айқындалған құқық белгілейтін құжаттар ұсынылған кезде оның мұрагерлеріне көшеді.

 ЕАЭО-ның интеграцияланған ақпараттық жүйесі арқылы цифрлық өзара іс-қимылға көшкенге дейін тараптар қағаз құжат айналымын пайдаланатын болады.